Geçen Cuma sabah erkenden, daha kapılar kapalıyken 13.İstanbul Bienali’nin ana mekânı olan Antrepo no.3‘e sızdım. Kimseler gelmeden bızdıklar için gezdim. “Hangi eserler çocuklar için ilginçtir?”, “Bienali nasıl gezmek en verimlisidir?”, “Kaç yaş itibariyle çocuklar Bienal’den hoşlanır ve sanat eserlerini anlamaya başlar?”,…

Bu soruların cevaplarını Bienal’in birbirinden harika ve eğitimli çocuk rehberlerinden aldım.

Tabii ki bunu kendi başıma yapmadım. Sevgili arkeolog, müzeolog ve “0 km.Kültür” bölüm yazarımız Mine Küçük beni davet etti. Onun sayesinde sizler için bilgi toplayabildim.

Son 13 gün. Bir Bienal daha sonlanıyor. Henüz gitme fırsatı bulamadıysanız kaçırmamanızı öneririm. Kendiniz için ayrı gidin, çocuğunuzla ayrı gidin.

Eğer birlikte gidelim diyorsanız bızdığınızı bir uzmanın ellerine teslim edin, kendiniz ayrı gezin. Birlikte gezecekseniz çocuğunuz için planlanan o harika anlatımın tadını çıkarın.

Emin eller deyince, sevgili Mine, İKSV için tüm Bienal rehber ekibini seçmiş ve eğitmiş. Eğitim yaklaşık bir ay sürmüş. Buna teorik bilgi aktarımından, işin pratikteki detaylarını yaşayabilmek adına teatral eğitimler de dahil. Çocuk konusunda uzmanlaşmış bir ekip var mesela. Sadece onlar çocuk gruplarını gezdiriyorlar. Farklı yaş ve sayıda çocuğa bir eserin nasıl anlatılması gerektiğini onlar biliyor.

Bienal başlayınca Mine’nin işi bitmiyor. Ekibe düzenli olarak motivasyon toplantıları yapıyor. Onların ne durumda olduklarını düzenli olarak kontrol ediyor, destek veriyor.

Ekibin eğitimleri de çok kuvvetli. Yurtdışı ya da yurtiçinde son derece kuvvetli üniversitelerden mezun gençlerden oluşuyor. Arkeolog olanlardan, müze eğitmenliği okumuş olana, grafik tasarım mezunundan, sanat tarihi okumuş olana kadar pek çok konuda ihtisasını yapmış pırıl pırıl sanata gönül verenler onlar.

Antrepo’da beni sevgili Zozan ve Özge gezdirdi.

Genelde okulların getirdiği en küçük yaş grubunun 4.sınıflar olduğunu belirtiyorlar. 4.sınıf öğrencisiyle 11.,12. sınıf öğrencisinin eserlere bakış açısının farklılığı onlar için çok dikkat çekici. Anlatımlarını da buna göre yapıyorlar zaten.

İşte duraklarımız:

Jorge Méndez Blake’in “Duvar”ı (Antrepo planında #2) : Burada tuğladan örülmüş bir duvar var. İşin ilginci duvarın en altında bir kitap olması. Zozan ve Özge burada duvar hakkında sorular sorarak, çocukların yaratıcılığının kelimeler dökülmesine uğraşıyorlar. Duvar neden yapılmış? Diğer duvarlara göre farklı mı? ,…

HONF Foundation (Antrepo planında #17) : Bir deney ortamı. Bitkiler ve elektrik. Canlıların gücü veya çıkarabileceğiniz herhangi bir sonuç olabilir.

Carla Filipe (Antrepo planında #26): Kitapçı ve eski kitaplar. Kitap kurtları sayfaları yemiş. Neden delik? Kitap kurtları gerçekten var mı?

Claire Pentecost (Antrepo planında #28) : Topraktan altın külçeleri. Malzeme ve görüntünün farklılığı. Altın külçe şeklinde ama topraktan yapılmış. Bu ne demek? Duvardaki toprak şekiller nedir?,… (Burada toprağın değeri konusu işleniyor)

Guillaume Bijl (Antrepo planında #29): Sanatçının evi ve polis araması. Dağıtılmış bir ev görüntüsü var. Çekmeceler açılmış, eşyalar yerlere saçılmış. Neden olabilir?

Adam Kokesch (Antrepo planında #35) : Çeşitli deneylerin gözlemlenebileceği bir eser. Yansımalar ayrıca dikkat çekiyor.

Gonzalo Lebrija (Antrepo planında #38) : Küçük adam beton bir duvara yastlanmış. Başı ellerinin arasında. Bu ne demek? Neden böyle? Burada kentsel dönüşümün insan üzerindeki olumsuz etkisi vurgulanıyor. Çocuklarla kentsel dönüşüm hakkında sohbet ediliyor.

Wouter Osterholt & Elke Uitentuis (Antrepo planında #42) : Barışın simgesi olan eller. Kars’ta başbakanımız tarafından yıkılan İnsanlık Anıtı’nın elleri. Her elin anlamı hakkında sohbet ediliyor.

Mere Phantoms (Maya Ersan & Jaimie Robson) (Antrepo planında #52) : Kağıt heykeller. İncecik kağıdın bir sanat eserine dönmüş hâline Antrepo’daki atölyede çocukların yaptığı kağıt çalışmaları eklenmiş.

Shahzia Sikander (Antrepo planında #36) : Bir minyatür sanatçısı olan Shahzia Sikander’in müzik eşliğinde sanatsal filmi çocukları çok etkiliyor ve bu odadan çıkmak istemiyorlarmış. Ben de görsellerden gözümü alamadım açıkcası.

Sevgili Zozan ve Özge’ye teşekkür ediyor, Galata Özel Rum İlköğretim Okulu’na doğru yürüyoruz Mine ile.

Bina başlıbaşına ilginç zaten. Beni burada tecrübeli Aybike’nin ellerine bırakıyorlar.

Aybike’de gelen en küçük sınıfın 4.sınıflar olduğunu belirtiyor. Bir de önemli bir gözlemini benimle paylaşıyor: “Bazı ebeveynler eserleri gezerken bizim anlatımımıza kendileri ekleme yapıyorlar. Bu da genelde çocuklarına ders verme niteliğinde oluyor. Halbuki böyle ortamlarda çocuklarını serbest bıraksalar, çocuklar çok daha fazla şey algılayacak, yaratıcılıkları ve eserlere bakış açıları çok daha serbest olacak.”

Bu bence çok çok önemli. Gerçekten sürekli bir şeyler öğretmeye çalışmaktan nefes aldırmıyoruz miniklere. Aman dikkat!

Peki hangi eserleri görmeleri uygun?

İnci Eviner (Planda Kat1 ve 2 #1) : Galeriden bu eser bakmak daha doğru. Çok ilginç gerçekten. Adeta bir sanat sınıfına bakıyorsunuz. Çocuklar tek tek detaları inceliyormuş.

Wang Quingsong (Planda Kat2 #2) : Sanatçının birden fazla eseri katlar arası serpiştirilmiş. Çin’de İngilizce eğitimi eleştiriyor. Asılan fotoğrafları incelemekten insan eserin başından ayrılamıyor. O kadar çok detay var ki…

Peter Robinson (Planda Kat3 #5) : Keçe ve ahşap zıt malzeme olarak gösterilmiş.

Toril Johannessen (Planda Kat3 #10) : Alternatif enerji üretimi vurgulanıyor. Yağ ve güneş örnek olarak alınmış. Çocuklarla alternatif enerji sistemleri hakkında konuşulabiliyor.

Sulukule Platformu  (Planda Teras #23) : Bu bölüm uzun uzun incelenebiliyor. Kentsel dönüşüm ile bağlantılı olarak, insanların farklı yaşam şekilleri ve evlerini kaybetme korkusu konu olarak ele alınmış. Tabletlerin üzerindeki danteller bence harika bir detaydı.

Proyecto Secundario – Liliana Maresca(Planda Teras #24) : Arjantinli okul projesi.  Arjantinli çocukların Bienal için özel olarak hazırladığı üç harita ile kendi mahallelerini anlatıyorlar. Çocukların kendi mahallelerini karşılaştırabilmeleri için harika bir fırsat.

Son Not:

Bienal’i çocuğunuzla rehber eşliğinde gezmek isterseniz, varolan bir gruba katılabilirsiniz. Ya da kendi grubunuzu oluşturabilirsiniz. Bunun için rehberlitur@iksv.org adresine mail atmanız yeterli.

Atölyeler ücretli. Rezervasyon için: hande.tonuk@iksv.org adresine mail atabilirsiniz. Detaylı bilgi ise: www.13b.iksv.org sitesinde.